همانطور که در مقاله رویکردهای مواجهه با عدم قطعیت ذکر شد، مدیریت استراتژیک راهکارهای مختلفی برای مواجهه با عدم قطعیت را پیشنهاد می‌کند که یکی از مهمترین آنها، رویکرد برنامه ریزی مبتنی بر سناریو می‌باشد در این مقاله قصد داریم با این نوع رویکرد بیشتر آشنا بشویم.
سناریو با طرح پرسشهایی مانند:
-صنعت به کدام سمت درحال حرکت است؟
-مسیر توسعه و رشد صنعت چیست؟
-چه رویدادهایی ممکن است در توسعه و رشد صنعت موثر باشند؟
-چه رویدادهایی ممکن است ما را به تغییر وادارند؟
آغاز می‌شود.
این پرسش‌ها منجر به شناسایی مقاومت‌ها و موانع ذهنی موجود بر سر راه تغییر می‌شوند. به علاوه می‌توان از پرسشهایی استفاده کرد که عوامل کلیدی موفقیت را هم شامل شوند.
گردآوری اطلاعات: تدوین سناریو لزوما شامل گردآوری و کسب اطلاعات است تا بتوان دانش مخاطبان را درباره‌ی محیط پیرامونی افزایش داد و نگرش‌شان به واقعیت‌های آینده را به چالش کشید. یکی از موضوعات مهم هنگام گردآوری اطلاعات توجه ویژه به پیشرفت‌های علم و تکنولوژی و دیگر رویدادهایی است که باورها و نظام‌های ارزشی مردم در ینده را شکل می‌دهندآ
آینده را شکل میدهند.
شناسایی پیش‌ران‌ها: سومین گام جستجوی آن دسته از پیش‌ران‌هایی است که عوامل کلیدی موفقیت کسب و کار را تحت تاثیر قرار میدهند. برای مثال، قوانین و ضوابط دولتی، عوامل محیطی دیگری نیز وجود دارند که باید به آنها توجه داشت. شناسایی پیش‌ران‌ها معمولا نیاز مند تحقیقات کتابخانه‌ای، گفتگو با خبرگان و برگزاری کارگاه است.
شناسایی عناصر معین و عدم قطعیت‌های احتمالی: عناصر نسبتا معین، که به زنجیره‌ی رویدادهای خاص وابسته نیستند، شالوده‌ی توسعه‌ی سناریوها و منطق حاکم بر آنهایند. مثال بارز برای عناصر نسبتا معین رشد جمعیت کشور است. در نقطه‌ی مقابل، عدم قطعیت‌های بحرانی مختلفی هم وجود دارند و وظیفه‌ی اصلی هر طراح سناریو جستجو و یافتن آنهاست. ایت عدم قطعیت‌ها اغلب با عناصر نسبتا معین در ارتباط‌اند. در هنگام تدوین سناریوها، باید میزان اهمیت عدم قطعیت‌ها و احتمال تحقق‌شان را در نظر بگیریم.
تدوین سناریوها: می‌توان براساس فرض‌های مربوط به عناصر نسبتا معین و عدم قطعیت‌های بحرانی و چگونگی رفتار نیروهای پیش‌ران کلیدی سناریوهای مختلفی تدوین و ترسیم کرد. سناریوها باید پویایی موقعیت‌های مختلف را به خوبی نشان دهند و با هدف مورد نظر در ارتباط باشند. به علاوه، لازم است به نظرات خبرگان و ذی‌نفعان در تدوین سناریوها توجه شود.
تحلیل سناریوها: برنامه‌ریزی مبتنی بر سناریو با تدوین سناریو به اتمام نمی‌رسد، بلکه لازم است سناریوها آزمایش شوند و پیامدهای ویژه هر سناریو به همراه قوت‌ها، ضعف‌ها، فرست‌ها و تهدیدهای ناشی از تداوم رویکردهای جاری در هر یک از آنها ارزیابی شوند و شاخص‌هایی برای اجتناب از غافلگیری و ظهور و بروز در سناریو تعریف شوند.
برنامه ریزی کلاسیک بر مبنای روش پیش‌بینی می‌باشد. در آن روش، این پیش فرض وجود دارد که آینده تداوم روند فعلی است. مثال‌های نقض این پیش فرض زیاد وجود دارد و عدم پیوستگی‌های محیط سبب کم اعتبار و حتی بی اعتبار شدن پیش‌بینی‌ها می‌گردد. ویژگی‌های پیش بینی به طور خلاصه:
- تداوم روند گذشته به آینده
- توجه به متغیرهای گذشته
- رویکرد علمی
- عینیت گرایی و تکرارپذیری
سناریو چند پیش فرض اساسی پیش‌بینی را به چالش می‌کشد که مهمترین آنها تبعیت آینده از روند گذشته هست. پیش فرض وحدت واقعیت و وحدت آینده نیز در سناریو به چالش کشیده می‌شود.
سناریو بر خلاف پیش بینی عدم اطمینان محیطی را به عنوان یک واقعیت می‌پذیرد و آن را به عنوان بخشی از فرایند استدلال به کار می‌برد. رویکرد پیش بینی عدم اطمینان محیطی را نادیده گرفته و تنها یک مسیر آینده را به مدیر ارائه می‌دهد، ولی سناریو تصمیم گیرندگان را با عدم اطمینان‌های محیطی از طریق ارائه چشم اندازهای مختلف به آینده روبرو می‌سازد.
فرازتدبیر برای انتخاب بهترین برنامه‌ریزی استراتژیک مبتنی بر سناریو راهنمای شما خواهد بود.
منبع: کتاب ذهن استراتژیست. مجتبی لشکربلوکی
برچسب‌ها: برنامه ریزی، مدیریت استراتژیک، برنامه ریزی مبتنی بر سناریو، مشاوره کسب و کار
گزارش